Bizden Haberler

Stopaj İade Süreçlerinde Giderin Gelire Yakın Olmasının Riskleri

Giriş

Vergi sistemimizde, serbest meslek erbapları, avukatlar, danışmanlar, sanatçılar gibi mükelleflerin elde ettikleri gelirler üzerinden yapılan stopaj kesintileri, yıl sonunda beyanname ile mahsup edilmekte, mahsup fazlası ise iade talep edilebilmektedir. Ancak bu iade süreçlerinde dikkat çeken önemli bir konu, giderlerin gelirle orantısının makul seviyede olmaması, yani giderin gelire "aşırı yakın" ya da "eşit" düzeyde olması durumudur.
Bu makalede, özellikle stopaj iadesi talep edilen beyannamelerde giderin gelire çok yakın olmasının taşıdığı riskler hem teknik hem de uygulama yönünden ele alınacaktır.

1. Giderin Gelire Yakın Olması Ne Anlama Gelir?
Serbest meslek kazancı, gelir - gider = net kazanç formülüne göre hesaplanır.
Örneğin:
Gelir: 100.000 TL
Gider: 98.000 TL
Net kazanç: 2.000 TL
Bu durumda vergi matrahı oldukça düşük kalır.
Ancak, bu mükellef yıl içinde 100.000 TL’ye oranla 20.000 TL stopaj kesintisi yaşamışsa, yıl sonunda sadece 2.000 TL üzerinden vergi ödeyip 18.000 TL’yi iade olarak talep edecektir.
Bu durum, vergi idaresi tarafından "şüpheli" veya "riskli" olarak değerlendirilir.
---
2. Risk Unsurları Nelerdir?
[✅] a) Vergi İdaresinin Şüpheyle Yaklaşması
Gelirle hemen hemen aynı seviyede gider beyan edilmesi, vergi matrahını sıfıra yaklaştırır.
Bu durum, "bilinçli zarar yaratma", "yüksek fatura ile kârı gizleme" veya "sahte belge kullanımı" şüphesi doğurur.
[✅] b) Saha Denetimi ve İzahat Talebi
Mükellef, stopaj iadesi istediğinde, vergi dairesi genellikle izahat talep eder.
Gerekirse vergi incelemesi veya veri karşılaştırması (VUK 134 vd.) süreci başlatılır.
Özellikle KDV yönünden mükerrer gider bildirimi, sahte belge riski vs. araştırılır.
[✅] c) İade Gecikmesi veya Reddedilme Riski
Giderlerin gerçekliği ispat edilemezse, iade yapılmaz veya uzun süre bekletilir.
Örnek: Fatura kesilmiş ama karşı tarafın faaliyeti yok, adresi kapalı, SGK bildirimi yoksa şüpheli işlem olur.
[✅] d) Belge Denetimi ve Mükellefin Giderlerinin Kapsamı
Giderlerin niteliği çok önemlidir. Örneğin:
Lüks otel, araç kiralama, aşırı temsil ağırlama, yüksek kırtasiye vb.
Bunlar ticari kazançla bağdaşmadığında, iade reddedilebilir.
---
3. Nasıl Önlem Alınmalı?
[✔️] Gerçek ve Belgeli Giderler Kullanılmalı
Giderlerin her biri faaliyetle doğrudan ilgili ve fatura/fiş gibi belgelerle desteklenmeli.
[✔️] Gider-Gelir Oranı Makul Tutulmalı
Gelirin `-80’i arası gider makul karşılanabilir. Ancak ? üzeri oranlarda izah hazırlığı yapılmalı.
[✔️] Dönemsellik ve Tahakkuk İlkesi Gözetilmeli
Önceki yıllara ait giderler bu yıl yazılmamalı. Yıl içindeki fiili giderler esas alınmalı.
[✔️] Stopaj İade Dilekçesine Açıklama Eklenmeli
Özellikle giderin yüksek olduğu durumlarda, stopaj iade talebine kısa bir izahat yazısı veya açıklama notu eklenmesi faydalıdır.
[✔️] Bilirkişi/Meslek Mensubu ile Beyanname Hazırlanmalı
Özellikle yüksek iadelerde, mali müşavir desteğiyle yapılan izahatlar vergi dairesinde güven sağlar.
---
4. Sonuç
Stopaj iadesi müessesesi, mükellefler için önemli bir nakit geri dönüş imkânı sunmaktadır. Ancak gelirle neredeyse eşit düzeyde gösterilen gider kalemleri, sistemin suistimal edilme ihtimalini artırmakta ve vergi dairesi tarafından detaylıca incelenmektedir.
Bu nedenle, gerçek, belgeli ve makul düzeyde giderler üzerinden beyan yapılması, stopaj iadelerinin gecikmeden ve sorunsuz alınabilmesi için kritik önemdedir.
---
Unutmayın:

Vergi idaresi riskli işlemleri tespit ettiğinde yalnızca iadeyi reddetmekle kalmaz, sahte belge ve vergi ziyaı yönünden ceza süreçlerini de başlatabilir. Bu da hem mali hem cezai sonuçlar doğurur.

MALİ MÜŞAVİR RIZA AKGÜL
[email protected]
www.smmmrizaakgul.com.tr
0551 206 71 71
Muhasebeci Ankara,Ankara Muhasebeci,Şirket Muhasebecisi